Beeld: Cecilie Johnsen-unsplash
#BIJZONDER
Het Kandinsky College schenkt voorloper van de grammofoonspeler aan het Grammofoonmuseum
door Jetty Keesman
Soms kom je zomaar mooie dingen tegen
Ik moet opruimen en inpakken, want volgend schooljaar gaan we verbouwen. En dan kom ik een soort speeldoos tegen. Docent natuurkunde Paul de Haas kent het apparaat. Het is een Phonographe Lioret uit 1897 met 35 muziekrollen. Paul heeft samen met mijn voorganger Alex van der Maas een filmpje gemaakt van deze fonograaf in werking, zie hiernaast >>.
De fonograaf is een voorloper van de platenspeler, die de 40-plussers nog wel zullen kennen. In plaats van langspeelplaten van vinyl speelt dit apparaat wasrollen. Voordat geluidssporen in vinyl werden geperst tot grammofoonplaat, werden geluidsporen in zachte was vastgelegd. Na opname werd de was gehard. De vijfendertig muziekrollen zijn rond 1900 origineel ingespeeld en gezongen. Bij het opnemen werden zoveel mogelijk fonografen in de studio gezet, met de hoorns naar de muzikanten toe. Elke rol is een unieke, originele opname. De uitgeharde wasrollen worden op een fonograaf afgespeeld. Bij het beluisteren van de rollen nu, voel je je een toeschouwer bij het concert van meer dan 100 jaar geleden.
Wat te doen met zo’n bijzondere vondst?
Paul de Haas vond het Grammofoonmuseum in Nieuwleusen (bij Zwolle). Het museum bezit en toont een collectie fonografen en grammofoons van 1878 tot 1980 en organiseren o.a. educatieve lessen over geluid op scholen. Het museum lijkt ons om deze redenen een uitstekende bestemming. Om recht te doen aan de geschiedkundige waarde schenken we onze fonograaf aan het Grammofoonmuseum. Zo kunnen meer mensen het bewonderen.
Op vrijdagmiddag 11 maart komen Gerard Oortwijn en Rob Vogelzang van het Grammofoonmuseum en vindt de feestelijke en bijzondere overdracht plaats. Ze hebben wat lekkers meegenomen voor de leerlingen van de 4 vwo, de klas van Paul. Paul geeft een complete les over de geschiedenis van het apparaat en bouwt tijdens de les de fonograaf op. Hij demonstreert de werking in de klas en ook Gerard vertelt het nodige over de geschiedenis van de fonograaf.
Bent je in de buurt van Nieuwleusen? In het Grammofoonmuseum staat een mooi topstuk dat uit de collectie van het Kandinsky College afkomstig is, dus neem eens een kijkje!
Kijk hier voor de route en openingstijden van het Grammofoonmuseum.