#MAGIE
De Magie van het Theater
Van kleitablet tot Bananengeneratie tijdens Midzomernacht: vwo 5 beleeft een waar dramajaar
Door David Rous
FOTO: Joris van Bennekom
Of acteurs zichzelf nu meenemen op het toneel door hun persoonlijke ervaringen te delen of juist helemaal verdwijnen in hun rol om een oeroud verhaal te verbeelden - het publiek wordt door warmbloedige mensen op toneel meegenomen in een proces dat meer teweeg brengt dan pixel personages in een Netflix-serie. Het is alsof onze spiegelneuronen actiever zijn, onze ervaring als publiek authentieker - onze empathie voor de personages op toneel rauwer en dichterbij.
FOTO: Bas de Brouwer
Stereotypen aan de kaak
Dat er echte mensen op toneel staan die risico nemen, is ongetwijfeld een eerste reden voor dit fenomeen. Een goede tweede is waarschijnlijk dat je dezelfde ervaring deelt met de rest van de volle zaal. Het samen lachen, de herkenning van het menselijk tekort, wegslikken van verdriet of verontwaardiging over het getoonde onrecht schept een gevoel van saamhorigheid, een collectief bewustzijn- gemeenschappelijke grond. “Toneel is een sociale belevenis” zegt Twan Robben, docent Nederlands, “en dat is precies wat naar theater gaan met leerlingen zo de moeite waard maakt”.
Zo toog heel vwo 5 op de eerste schooldag naar Arnhem om naar De Bananengeneratie te gaan bij Theater Oostpool. Deze succesvoorstelling is gebaseerd op het gelijknamige boek van Peter Wu en gaat over de stereotypen die bestaan rond Nederlanders met een Aziatische achtergrond. Eerst kregen we een interessante inleiding van de educatieve medewerker en de regisseur zelf. Deze laatste had toegestemd dat we met bijna 100 leerlingen in de zaal zaten en hij had de crew en acteurs moeten overtuigen dat het kon. Hij vertelde hoe de acteurs voor deze voorstelling diep hadden geput uit hun eigen leven en dat het alleen zou werken als er met volle aandacht gekeken en beleefd werd. Onze leerlingen stelden niet teleur. Geen telefoon of onvertogen woord verstoorde een indrukwekkende show waarbij ook veel te lachen viel. De verwachtingen van hun ouders en vooroordelen waarmee tweede generatie migranten worstelen werden aangrijpend ten tonele gevoerd. Ook de in het Westen rondwarende angst voor het “Gele Gevaar” werd knap aan de kaak gesteld. Na de voorstelling klonk het hoogst haalbare compliment uit menig leerling die de zaal verliet: “Het was beter dan ik had verwacht.”
FOTO: Bas de Brouwer
FOTO: Bas de Brouwer
‘Toneel is een sociale belevenis.’
- Twan Robben
FOTO: Joris van Bennekom
De wereld is een schouwtoneel
Dan gaan we duizenden jaren terug in de tijd. De tweede voorstelling waar onze vwo 5 leerlingen heen zijn geweest, is de theatrale bewerking van het Gilgamesh Epos door theatergezelschap Een Schone Dood. Het is misschien wel een van de oudste mensenverhalen die bewaard is gebleven omdat het in spijkerschrift op kleitabletten is gekrast. Twee actrices brachten het heldendicht tot leven op een stellage van drie meter hoog. Creatief gebruikmakend van de neerhangende doeken transformeerden zij van het ene in het ander personage en namen ons mee op de tocht van Gilgamesh door de onderwereld.
Tot slot kreeg een groep vwo-leerlingen door een fonds van de gemeente die jongeren naar de schouwburg wil lokken de kans om naar Shakespeares Midzomernachtdroom te gaan. Dit toneelstuk is Shakespeares ode aan de menselijke verbeelding. Een groot goed in onze tijd die wordt gedomineerd door angstaanjagende cijfers rond klimaat en ongelijkheid. Fantasie is onontbeerlijk om mogelijkheden te blijven zien, plezier te hebben en over oplossingen te struikelen in een elfenbos. Het was een magische avond waarin de kijker getransporteerd werd naar een andere dimensie waarin te zien is hoe je handelen (=drama) impact heeft op je omgeving. “De wereld is een schouwtoneel” schreef Shakespeare. Speel uw rol met verve!
FOTO: Joris van Bennekom
FOTO: Joris van Bennekom
LIFE WHILE- YOU- WAIT
Life While- You- Wait.
Performance without rehearsal
Body without alterations.
Head without premeditation.
I know nothing of the role I play
I only know it’s mine, I can’t exchange it.
I have to guess on the spot
Just what this play’s all about.
Ill- prepared for the privilege of living.
I can barely keep up with the pace that the action demands.
I improvise, although I loathe improvisation.
I trip at every step over my own ignorance.
I can’t conceal my hayseed manners.
My instincts are for hammy histrionics.
Stage fright makes excuses for me, which humiliate me more.
Extenuating circumstances strike me as cruel.
Words and impulses you can’t take back,
Stars you’ll never get counted,
Your character like a raincoat you button on the run-
The pitiful results of all this unexpectedness.
If I could just rehearse one Wednesday in advance,
Or repeat a single Thursday that has passed!
But here comes Friday with a script I haven’t seen.
Is it fair, I ask
(my voice a little hoarse,
Since I couldn’t even clear my throat offstage).
You’d be wrong to think that it’s just a slapdash quiz
Taken in makeshift accommodations. Oh no.
I’m standing on the set and I see how strong it is.
The props are surprisingly precise.
The machine rotating the stage has been around even longer.
The farthest galaxies have been turned on.
Oh no, there’s no question, this must be the premiere.
And whatever I do
will become forever what I’ve done.
Wislawa Szymborska