#ONDERWIJSINNOVATIE
Leerlingacteurs in de schijnwerpers van succes
Een blik achter de schermen: leerlingacteurs van het Kandinsky College aan het woord over hun bijzondere bijbaantje
Door Klinte de Rijck
Een klas met pubers managen, of een goed gesprek met een jongere voeren: dat kan nog best lastig zijn. Op het Kandinsky College bieden we docenten een unieke manier aan om hiermee te oefenen: échte leerlingen als trainingsacteurs: leerlingacteurs dus. Deze leerlingen zijn getraind om verschillende soorten gedrag te spelen, daarnaast de interactie te observeren en feedback te geven. De leerlingacteurs worden betaald, om een professionele basis te waarborgen en vertrouwelijkheid te garanderen. Ze kunnen worden ingezet bij trainingen klassenmanagement en bij trainingen gespreksvaardigheden, zoals mentor- of driehoeksgesprekken. ‘Wat is het fijn om eens gewoon te kunnen oefenen’, horen we vaak van collega’s, maar hoe is het nou voor deze leerlingen zelf?
In dit artikel laten we een aantal leerlingacteurs aan het woord: hoe ervaren zij hun rol en hoe kan hun werk bijdragen aan de ontwikkeling van docenten?
Kun je uitleggen wat het inhoudt om leerlingacteur te zijn?
Noortje: wij zijn een paar maanden geleden pas opgeleid als trainingsacteur, dus we hebben nog niet echt ervaring in de praktijk, maar ik kan wel uitleggen wat het inhoudt: je speelt een leerling/situatie na en let tegelijkertijd op allerlei kleine handelingen. Je bent dus veel aan het schakelen tussen acteren, signalen opvangen en feedback formuleren. Je bekijkt de situatie dus niet alleen vanuit de leerling, maar ook vanuit het perspectief van de leraar.
Janne: Bij individuele gesprekken speel je individueel een ‘casus’ (dat is een persoon met een situatie/verhaal) waarbij je als acteur meer achterliggende informatie krijgt, die de leraar dus moet zien te achterhalen. Bij individuele gesprekken gaat het vooral om de manier van vragen stellen. Maar er wordt natuurlijk ook op non-verbale handelingen gelet zoals: oogcontact, lichaamshouding, mimiek etc.
Bij klassensituaties speel je met meerdere acteurs een klas, vaak gepaard met ordeproblemen. Wij kunnen op een niveau van één tot en met tien spelen. De leraar mag zelf het niveau bepalen. Bij één is de situatie heel rustig, bij tien vliegen de stoelen door de klas. Hier wordt meer gelet op stem, lichaamshouding, mimiek, manier van aanpak bij een correctie, starten van de les etc.
Noortje: Het is dus erg veel schakelen in situaties, perspectieven en je focus, maar ik vond het wel heel leerzaam en gelukkig voel ik me comfortabel in de groep.
Hoe ben je erop gekomen om mee te gaan doen?
Links Maud, rechts Jet
Jet en Maud: Een van de twee coaches was in de derde klas onze docente Nederlands en toen zij erover vertelde, leek het ons wel leuk. Verder hebben we vriendinnen die iets soortgelijks deden op het NSG en zij waren altijd erg positief. In de derde vonden we het ook echt veel geld om bij te verdienen, dus we dachten: we kunnen altijd aan de training beginnen en dan kijken we wel of dat acteren een leuk bijbaantje voor ons is.
Juuls: Mij leek het wel een interessant, klein baantje dat goed in mijn schoolrooster past. Het is een leuke activiteit, je verdient er een klein zakcentje mee en je mag er soms ook nog eens lessen voor skippen. Win-win, toch?
Mare, Nora & Tirsa: Het leek ons vooral leuk om op een laagdrempelige manier met acteren bezig te zijn en daarnaast is het interessant om docenten te helpen beter te worden.
Emir: Ik vind het leuk om docenten uit te dagen en ze daarmee uiteindelijk verder te helpen. Ik ben zelf ‘in het echt’ soms ook een drukke leerling, dus ik kan me goed inleven in moeilijke situaties voor docenten. Ik ben mondig, ik praat vaak en ik ga graag in discussie, dus ik dacht wel een meerwaarde te zijn voor het team.
Noortje en Janne: In eerste instantie door het geld, maar het is ook fijn om docenten te helpen, want uiteindelijk verbeteren onze lessen daardoor. Als docenten weten wat ze moeten doen, is onze les ook fijner. En we wilden ook wel meer inzicht krijgen in hoe het voor een docent is om voor de klas te staan.
Heb je het idee dat je op deze manier een bijdrage levert aan de lessen op school?
Jet: ik zie wel echt dingen terug in mijn lessen die we docenten meegeven tijdens een training met de leerlingacteurs, zoals bepaald stemgebruik. Als een docent zijn of haar stem verheft om de aandacht te vangen, luisteren we bij de leerlingacteurs bijvoorbeeld kritisch naar de toonhoogte ervan. Zit een docent op dezelfde toon als dat wij aan het kletsen zijn, is er een grote kans dat we de docent gewoon fysiek niet horen! Wij geven een docent dan als feedback mee om de stem te verlagen, vanuit de buik en klinkers te gebruiken om een duidelijk hoorbare toon te maken. "OOOOke, wij gaan beginnen', bijvoorbeeld. Hierdoor klinken ze zelfverzekerd en vangen ze onze aandacht een stuk makkelijker. Ik denk wel dat ons werk heel erg waardevol is voor de school, de docenten én voor de leerlingen, want een goede docent is uiteindelijk het allerbelangrijkste. Een docent kan een vak echt maken of breken. Een goede docent is allesbepalend voor een vak.
Maud: Ik heb wel het gevoel dat het merendeel van de docenten als ze weggaan iets hebben opgepikt en er wat mee gaan doen, maar ik heb zelf niet altijd les van de deelnemende leraren, dus ik weet het natuurlijk niet zeker. De meeste docenten zeggen overigens wel aan het eind van een training dat ze het als waardevol hebben ervaren en dat geloof ik wel.
Juuls: Ik denk wel dat docenten er wat aan hebben omdat we hele realistische klassensituaties naspelen. Ik denk dat docenten vooral echt goed kunnen oefenen wat ze moeten doen als leerlingen hun grenzen overschrijden.
Begeleiders leerlingacteurs: Luc Bouman en Klinte de Rijck
Links Teun (onderwijsassistent), rechts Juuls (leerlingacteur)
Emir: ik denk dat docenten zelfverzekerder en zelfbewuster worden door onze trainingen en dat ze daardoor wel beter les gaan geven.
Mare, Nora, Tirsa: Wij hebben geleerd om de praktijkervaring te koppelen aan relevante theorie zodat de docent leert welke handelingsalternatieven er zijn. Die kunnen ze vervolgens oefenen en dat vertellen wij aan hen welk effect hun houding of gedrag op ons heeft.
Noortje: Ik denk dat docenten heel veel kunnen leren van het perspectief van leerlingen. Volwassenen kunnen elkaar wel allerlei theoretische tips of adviezen geven, maar ik denk dat het veel belangrijker is dat je als docent feedback en praktische handvatten van kinderen krijgt, dat zijn immers de personen voor wie je het doet, toch?
Janne: Wij kunnen aangeven wat nodig is om een gedragsverandering bij ons, en dus ook bij andere leerlingen, te laten plaatsvinden. Als docent kun je natuurlijk ook enquêtes ofzo afnemen bij je klassen, maar wij zijn echt bedoeld als een groep om mee te oefenen. Mij lijkt dat een mooie manier om je als docent verder te ontwikkelen.
Hoe vind je het om leerlingacteur te zijn?
Juuls: Meestal leuk, vooral als we een drukke klas mogen spelen. Het is leuk om los te kunnen gaan als iemand anders. Je bent heel vrij en je kunt lekker uit de band springen. Het overleggen na het spelen vind ik overigens ook leuk. Het is interessant om te bedenken wat een docent beter kan doen en ik ben altijd benieuwd naar wat de anderen zeggen. Verbeterpunten bedenken is soms wel lastig, maar dan is het weer fijn dat je docenten complimentjes kan geven.
Jet en Maud: Gezellig! Het is echt een hele leuke groep met meerdere vriendinnen van ons, gezellige mensen en leuke coaches. De sfeer is altijd goed, nooit ongemakkelijk ofzo, en het neemt niet heel veel tijd in beslag. We hebben ook echt wel belangrijke vaardigheden geleerd, zoals observeren, actief luisteren en feedback geven. Daar heb je later ook superveel aan. Soms zie je ook echt dankbaarheid terug van docenten die blij zijn na een training met ons. Ze nemen ons heel erg serieus. Vooral jonge, nieuwe docenten zijn altijd erg dankbaar en spreken dat ook naar ons uit: dat is wel heel erg leuk. Oh ja, en er zijn altijd koekjes!
Emir: Ik vind het wel leuk, vooral omdat je op een soort gelijkwaardige manier met docenten kan kletsen. Tijdens een training mag je als leerlingacteur direct feedback geven op basis van wat je zelf op dat moment ervaart en dat vind ik fijn. In het echt kan dat niet, terwijl je als leerling de hele dag natuurlijk van alles vindt van wat er op school gebeurt. Tijdens een training wordt het juist gewaardeerd dat ik mijn mening geef en kan uitleggen hoe ik iets beleef, bijvoorbeeld: “u stond heel dicht bij me, dat had het effect op mij dat ik me ongemakkelijk voelde.” Maar ik ga het hier natuurlijk niet aanraden, want dan wordt het straks opeens heel populair en dan pakken anderen mijn baantje af.
Mare, Nora, Tirsa: Het is afwisselend, leerzaam en een leuke ervaring. Heel wat anders dan spiegelen bij de Appie. Het is ook heel erg leuk dat we dingen hebben geleerd over psychologie en hoe die ons begrip van persoonlijkheid, communicatie en sociale interactie verbetert. Die theorie lijkt ons ook handig in onze verdere levensloop.
Janne: Ik kan me helemaal verliezen in het spelen van een leerling die problemen oplevert en dat is bijzonder om te ervaren, want in het echt ben ik juist helemaal geen wilde leerling.
Noortje: Als ik aan het acteren ben, blijf ik dicht bij mezelf. Ik ben van mezelf ook wel druk en ik kan best irritant doen of zeuren, dus ik denk dat ik vrij makkelijk een realistische oefensituatie kan creëren voor een docent. Verder heb ik tijdens de opleiding ook echt veel geleerd over de communicatie tussen leraar en leerling. Na de opleiding snap je beter hoe het is voor een leraar om voor de klas te staan, hoe lastig het soms kan zijn en hierdoor heb ik ook meer respect voor de leraren gekregen.
