#TOPPRESTATIE
Zijn leraren de uitvinders van het online onderwijs?
Een interview met drie inmiddels ervaringsdeskundigen
Door Ilke van Alfen
Als leerling heb je het er waarschijnlijk vaak genoeg met medeleerlingen over hoe ‘zwaar het leven allemaal is met die online lessen’, of hoe ‘slecht docenten alles altijd regelen’. Als ouder hetzelfde liedje. Maar denken mensen er soms ook over na hoe moeilijk de online lessen voor leraren zijn? Het steeds wisselen tussen online lessen en hybride lessen, en de voorbereidingen die hierbij horen. Voor hen moet het allemaal ook heel hard werken zijn. Toch? Wij vroegen het aan docenten Mischa van Balgooy, Kim Verstappen en Willem Kunst.
Mischa van Balgooy, docent levensbeschouwing
“Het is stiller, want iedereen is gemute. Dat vind ik alleen niet echt een voordeel, ik heb liever een klas die wat herrie maakt.”
We zien altijd een microfoontje bij u staan. Wat doet u daarmee? Het microfoontje gebruik ik om muziek te maken, om geluiden of stukjes tekst in te spreken. Ik zat vaak in mijn studio, vanwaar ik ook mijn Zoom-lessen geef. Ik heb de microfoon ooit aangeschaft voor mijn muziek. Ik maak al heel lang dubstep muziek, dat is een elektronische muziekstijl op de computer. Ik kan namelijk echt geen noot lezen. Soms werk ik samen met andere bandjes, maar dan ben ik meer de producer.
U heeft veel kennis van elektronische dingen. Hoe heeft u andere leraren daarmee kunnen helpen? Er kwamen altijd al veel vragen van collega’s over hoe elektronische dingen werken. De laatste tijd heb ik ze geleerd hoe je een vaste Zoom-link maakt, hoe je dingen kunt sharen, hoe een waiting room werkt; eigenlijk hoe je je Zoom kunt instellen zodat het voor de lessen goed werkt. Ook heb ik een aantal workshops gegeven. Dit deed ik via Zoom, waarin ik mijn scherm deelde.
Vindt u dat er voordelen zijn aan online lesgeven, vergeleken met in real life? Nee, niet echt. Het is stiller, want iedereen is gemute. Dat vind ik alleen niet echt een voordeel, ik heb liever een klas die wat herrie maakt. Dan heb ik tenminste een idee van wat ze aan het doen zijn. Ik heb online veel minder connectie met de leerlingen. Het is eigenlijk een surrogaat. Ik denk wel dat het voor een klein groepje leerlingen fijn was. Sommige leerlingen vinden school erg druk, voor hen is dit rustiger en overzichtelijker. Maar het sociale aspect van een school is zo belangrijk voor kinderen. Want waarom zijn kinderen in de klas druk? Omdat ze met elkaar bezig zijn. Omdat ze zich sociaal aan het ontwikkelen zijn. Ik merk ook dat niet-oplettende leerlingen, wel heel erg met elkaar bezig zijn. Dus ook al letten ze niet op in mijn les, dan nog zijn ze zich sociaal aan het ontwikkelen.
Je zag als gevolg van de online lessen leerlingen ook wel een beetje inzakken, slap worden, geen zin meer hebben. Als je de hele dag achter je computer zit, mis je ook gewoon je vrienden, je klasgenoten. Ik denk dat het best zwaar was. Ik vond het ook vervelend, maar ik heb een gezin thuis. Middelbare scholieren hebben dit ook, maar die willen natuurlijk vooral naar hun vrienden toe.
Willem Kunst, docent aardrijkskunde
“Wat me heel erg helpt, is dat de docenten hier op school veel met elkaar delen.”
Hoe verloopt een online les bij u? Ik probeer de online lessen zo eenvoudig mogelijk te maken. Ik vind dat het al moeilijk genoeg is voor leerlingen om de hele dag thuis te zitten en de aandacht erbij te houden. Als ik dan hele rare dingen ga doen, ben ik bang dat leerlingen afhaken.
Ik heb altijd de belangrijkste lesstof uit het curriculum gehaald, de onbelangrijke dingen weggelaten, en de leerlingen met een opdracht aan het werk gezet. Met aardrijkskunde zijn we vanaf dit schooljaar heel erg bezig met portfolio-opdrachten. Leerlingen maken over de hele periode waarin ze aardrijkskunde hebben, een werkstuk over de paragrafen die we behandelen. Daarmee gaan ze tijdens mijn online lessen aan het werk. Meestal zet ik breakout rooms open, waar ik een voor een langs ga. Wat ik ook vaak doe, is dat leerlingen om beurten hun scherm delen, zodat we met de hele klas elkaars werkstukken kunnen bekijken en feedback kunnen geven.
In hybride lessen zit een deel van de leerlingen thuis, en een deel op school. Pakt u deze lessen anders aan dan de online lessen? In hybride lessen kan ik veel duidelijker uitleg geven, omdat er vragen komen vanuit de klas. Een ander verschil is dat ik kinderen in de ogen kan kijken. In de gezichtsuitdrukkingen kan ik zien of ze het snappen of niet snappen. De kinderen die op dat moment in de klas zitten, krijgen dus wel meer aandacht dan de kinderen die thuis zitten. Maar ik ben me er heel erg van bewust dat die camera er staat, en ik maak regelmatig contact met de kinderen thuis. Zo probeer ik ze er meer bij te betrekken.
Heeft u tips voor andere docenten bij het geven van hybride lessen? Kijk regelmatig in de camera. Ik kijk kinderen in de klas continu aan en ik kijk bewust in de camera als ik iets aan het uitleggen ben. Ik stel ook zo vaak mogelijk mijn vragen die ik aan de klas stel, aan de leerlingen die thuis zitten. Dat wil niet zeggen dat ze altijd antwoord geven, want jezelf op unmute zetten is soms best spannend. Eigenlijk zie ik de camera dus als een van de leerlingen in de klas, dus die kijk ik regelmatig aan.
Hoe bereidt u uw online en hybride lessen zo goed mogelijk voor? Wat me heel erg helpt, is dat de docenten hier op school veel met elkaar delen. Zeker vorig jaar, toen we van de ene op de andere dag overgingen op online lesgeven, werd er veel met elkaar gesproken over hoe iedereen het deed. De tips vlogen over en weer. We hebben als docenten een appgroep aangemaakt. Je pikt dan van alles op en kiest wat je zelf een keer wil proberen. Dit werkt gewoon heel goed.
Kim Verstappen, docent biologie
“Soms bleven enkele leerlingen nog even hangen na de les. Ze hebben dan toch nog wat persoonlijke aandacht nodig of hebben nog even een vraag. Daarvoor maakte ik altijd nog even tijd.”
Hoe ziet een online les er bij u uit? Ik vind het altijd leuk om eerst een kort gesprekje met de leerlingen aan te gaan. Soms krijg je er helemaal niks op terug, want iedereen heeft natuurlijk zijn microfoon uit, maar sommige klassen beginnen ook echt te kletsen met je. Dan vind ik het leuk om er even op in te gaan. Verder denk ik dat mijn lessen redelijk te vergelijken zijn met een echte les. Ik deel mijn PowerPoint en ik geef er uitleg bij. Normaal wijs ik natuurlijk op het bord dingen aan, nu probeer ik dit met een streepje of cirkeltje te doen, zodat leerlingen weten waar ik ben. Aan het einde van mijn les, of tussendoor, maken leerlingen dan nog opdrachten. In eerste instantie mochten ze zelfstandig werken aan de opdrachten, maar dit gebeurde niet altijd. Dus zet ik ze nu aan het werk tijdens de les en bespreek ik het ook gelijk na. Op die manier kan ik de leerlingen beter begeleiden.
Klopt het dat u veel interactieve dingen deed tijdens uw lessen? Ik deed inderdaad vaak quizjes tussen mijn lessen door, bijvoorbeeld om de vorige les te herhalen of om aan het einde van de les te kijken of iedereen het snapte. Ik werkte ook veel met LessonUp. Hiermee kun je tijdens je PowerPointpresentatie vragen stellen. Het werkt een beetje hetzelfde als Kahoot. Wat jammer is van LessonUp, is dat je de resultaten wel in kan zien maar niet op kan slaan. Voor docenten is het natuurlijk wel fijn als je een beetje in de gaten kan houden hoe het gaat met leerlingen. De websites Quayn en Socrative werden gebruikt voor toetsen. Met behulp van oefentoetsen keken we hoe ver een leerling met de stof was. Het voordeel aan deze sites was dat je de antwoorden kan opslaan. Ik heb in deze tijd dus echt veel meer geleerd over online mogelijkheden. Je moest ook wel. En ik heb ook veel dingen geleerd die ik tijdens een gewone les kan toepassen.
Wanneer bent u tevreden met een online les? Dat is een goede vraag. Ik probeer het altijd zo interactief mogelijk te maken. Ik ben tevreden als ik zie dat de hele klas ingelogd is in Kahoot of LessonUp en goed mee heeft gedaan, of als ik vragen krijg vanuit de leerlingen. Dan heb ik het idee dat ze er iets van oppikken, want online is dat moeilijk te bepalen. Ik kan wel vuren, maar het is ook fijn om iets terug te krijgen van leerlingen. Ik was ook tevreden wanneer ik de leerlingen een beetje vrolijk voor de camera zag zitten. Als ze bijvoorbeeld even zwaaiden op het einde. Want je bent ze toch een beetje kwijt. Je ziet ze niet meer face-to-face, dus hoe voelen ze zich? Dat vind ik heel belangrijk. Soms bleven enkele leerlingen nog even hangen na de les. Ze hebben dan toch nog wat persoonlijke aandacht nodig of hebben nog even een vraag. Daarvoor maakte ik altijd nog even tijd.